جنگ ۱۲روزه چه تاثیری روی مشاغل داشت؟
مطابق گزارش تابستان نیروی کار مرکز آمار، تاثیر جنگ 12 روزه بر بازار کار ایران قابل ملاحظه است
در آخرین گزارش نیروی کار مرکز آمار ایران، تعداد شاغلین کشور 24 میلیون و 958 نفر اعلام شده است. این آمار نخستین گزارش رسمی نیروی کار بعد از جنگ 12 روزه است و می‌توان تاثیرات احتمالی آن بر بازار کار را مورد بررسی قرار داد. با توجه به این که جنگ 12 روزه از 23 خرداد تا 3 تیر در جریان بوده و بازه زمانی وقوع آن در میانه دو فصل بهار و تابستان قرار دارد، آیا می‌توان اثری از پیامدهای آن در آمار کار فصل تابستان دید؟
تغییرات فصلی آمار کار ایران در سال‌های اخیر به صورت زیر بوده است.
از تابستان 1402 که مشاغل از دست‌رفته در دوران کرونا بازیابی شد[1] تاکنون نرخ رشد اشتغال در ایران در تمامی فصل‌ها مثبت بوده و اندازه اشتغال ایران از 24 میلیون و 686 هزار نفر در تابستان 1402 به 25 میلیون و 123 هزار نفر در بهار 1404 می‌رسد. اما پس از جنگ 12 روزه اسرائیل با ایران، نرخ رشد اشتغال به 0.68%- تغییر می‌کند و آمار اشتغال به 24 میلیون و 958 هزار نفر کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر در 171 هزار نفر از تعداد شاغلین کشور در تابستان 1404 کم می‌شود.
با توجه به این که آمار اشتغال در ایران قبل از جنگ روندی صعودی داشته، می‌توان نگاه دیگری به مشاغل از دست رفته داشت.
اگر جنگ نمی‌شد آمار اشتغال چقدر بود؟
نرخ رشد اشتغال در بهار 1404 نسبت به فصل مشابه در سال گذشته 1.5% بوده است. این مقدار تقریبا 4 برابر نرخ رشد در زمستان 1403 است و این احتمال وجود داشته که آمار اشتغال در آستانه یک روند صعودی جدید قرار داشته باشد.
اگر کمترین و بیشترین نرخ رشدی که اشتغال ایران در یک سال منتهی به بهار 1404 تجربه کرده را معیار قرار دهیم، 0.42% و 1.79% بوده است. اگر این دو نرخ رشد را معیار قرار دهیم و آن‌ها را بر تابستان سال گذشته اعمال کنیم، به محدوده‌ای تقریبی از مقدار احتمالی آمار اشتغال در تابستان 1404 در صورت عدم جنگ می‌رسیم.
تحلیل آمار اشتغال ایران در صورت عدم جنگ
|
تعداد شاغلین بهار 1404 (هزار نفر) |
نرخ رشد احتمالی در صورت عدم جنگ |
تعداد احتمالی شاغلین تابستان 1404 در صورت عدم جنگ |
مقدار واقعی تعداد شاغلین تابستان 1404 (هزار نفر) |
مشاغل از دست رفته: اختلاف با مقدار واقعی (هزار نفر) |
|
25,123 |
0.42% |
25,234 |
24,958 |
276 |
|
1.79% |
25,580 |
622 |
اگر اسرائیل به ایران حمله نمی‌کرد و جنگ 12 روزه رخ نمی‌داد، آمار اشتغال ایران احتمالا به عددی میان 25.234 و 25.580 میلیون نفر می‌رسید. مقدار میانی این دو یعنی 25 میلیون 401 هزار نفر است. اگر این عدد را به عنوان برآورد احتمالی آمار اشتغال در صورت عدم جنگ در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم در پی آثار ناشی از جنگ در اقتصاد ایران، چیزی حدود 449 هزار شغل در تابستان 1404 در کشور از دست رفته است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
در تابستانِ پس جنگ 12 روزه اسرائیل و ایران، 171 هزار نفر از آمار شاغلین ایران در مقایسه با آمار فصل بهار کم شد. در تغییرات فصلی آمار اشتغال معمولا تعداد شاغلین در بهار و تابستان به دلیل رونق کشاورزی، گردشگری و ... از تعداد شاغلین در زمستان و تا حدی پاییز بیشتر است. در نتیجه عاملی برای کاهش یک‌باره آمار تابستان در مقایسه با بهار دیده نمی‌شود[2]. از سوی دیگر، کاهش آمار شاغلین بعد از اتمام دوره بازیابی مشاغل از دست رفته در دوره کرونا در نیمه 1402 در هیچ فصلی رخ نداده بود و به همین خاطر می‌توان با احتمال قابل قبولی گفت کاهش آمار اشتغال در تابستان بیش از هر عامل دیگری تحت تاثیر جنگ رخ داده است.
اگر فرض کنیم اشتغال ایران با روند سال گذشته همچنان به رشد خود ادامه می‌داد، آمار اشتغال احتمالا به عددی در حدود 450 هزار نفر بیشتر از مقدار فعلی می‌رسید. این عدد مشاغل از دست‌رفته و فرصت‌های شغلی جدیدی که انتظار می‌رفت متقاضیان نهایی خود را در این بازه زمانی پیدا کنند، شامل می‌شود. به عبارت دیگر اگر جنگ نمی‌شد، احتمالا آمار اشتغال ایران 450 هزار نفر بیشتر از تعداد شاغلین فعلی بود.
[1] مسئله رکود اشتغال ایران در سال‌های پساکرونا، قلمروی رفاه، مهر 1404 (+)
[2]ممکن است خاموشی‌های پی‌درپی برق و افزایش هزینه‌های انرژی نیز بر کاهش آمار اشتغال در فصل تابستان تاثیر گذاشته باشد. اما با توجه به این که محدودیت‌های مربوط به انرژی پدیده جدیدی نیست، بعید به نظر می‌رسد تاثیر آن برآمار اشتغال در تابستان 1404 از پیامدهای جنگ بیشتر بوده باشد.