مشروطه، گامی به سوی برابری زنان

دوره مشروطه (1285 ش/1906 م) را میتوان يکی از مهمترين ادوار تجدد‌گرايی در جامعه ايران دانست؛ دوره‌ای که جامعه سنتی ايران برای نخستين‌بار خواهان تغييرات اجتماعی شد. توجه به مساله زن و پس از آن مطالبات زنان در اين دوره را يکی از اصلی‌‍ترين مسائلی میتوان دانست که به دليل وجود ساختارهای سنتی و مردمدار در جامعه ايران ابتدا توسط مردان مدافع حقوق زنان و پس از آن توسط زنان، مورد طرح و تحليل قرار گرفت.

نتيجه ابتدايی اين تغييرات اجتماعی براي زنان آن بود که به عنوان نيمه ديگر جامعه شناخته شدند، در تغييرات زبانی، به جاي الفاظی چون ضعيفه و مخدرات از واژگانی چون زنان و بانوان براي معرفی آنها استفاده شد، اجازه حق تحصيل و تاسيس مدارس دخترانه را پيدا کردند و با انتشار مطبوعات منتشر شده توسط خود زنان از 1289 شمسي به بعد به طرح گسترده مطالبات حقوقي خود پرداختند؛ مطالباتی که برخي از آنها به نتيجه رسيد و برخي ديگر نيز همچنان در جدال سنت و تجدد، بی‌پاسخ مانده است.

در اين دوره براي نخستين‌بار زنانی چون «طايره» و «بیبي خانم» با نگارش مقالاتی چون «مكتوب خانم دانشمند» و «مكتوب يكی از نسوان» از مساله حقوق اجتماعی «جنس زن» سخن گفته و در 110 سال قبل از مسائلی چون حق تحصيل براي زنان و ممنوعيت تعدد زوجات سخن به ميان آورده‌اند. در مكتوباتی كه موضوع اصلی آنها جنسيت است،  روابط جنسيتی به عنوان يك مساله اجتماعی مد نظر قرار گرفته و مهمتر آنكه اين روابط جنسيتي كه مبتنی بر نقش‌های ترسيمی نظام مردسالار برای زنان دوره قاجار بوده‌اند قابل تغيير و حذف تلقی شده‌اند.

 اين كتاب به دو بخش تقسيم شده است. در بخش اول مسائل، مطالبات و اقدامات زنان ايرانی مورد تحليل قرار گرفته و در آن به هفت محور پرداخته شده است: مساله نابرابری اجتماعی در زبان عصر مشروطه، زنان و مساله حقوق شهروندی در دوره مشروطه، سير شكل‌گيری مدارس زنان، مساله «حفظ‌الصحه زنان» (‌سلامت زنان)، روزنامه‌نگاری زنان در عصر مشروطه، مطالبات اجتماعی زنان و استفاده از پردازش‌های دينی و بالاخره مقايسه مطالبات اجتماعی زنان ايرانی با زنان كشورهای ديگر. در بخش دوم كتاب نيز تعدادی از نامه‌های انتقادی زنان كه دارای ارزش سندی هستند درج شده است.

مشروطه، زنان و تغييرات اجتماعی

نويسنده:علي باغدار دلگشا

انتشارات:  روشنگران

تعداد صفحات: 227 صفحه