معرفی کتاب تكوین طبقه كارگر در انگلستان

ادوارد پالمر تامپسون 
مترجم: محمد مالجو
نشرآگاه
۹۵۲ صفحه

  ادوارد پالمر تامپسون مشهور به ای پی تامپسون یکی از مشهورترین مورخان و متفکران قرن بیستم است. او اصلاح‌گری اجتماعی و فعال سیاسی برجسته‌ای در زمان خودش بود. با این حال در شعر و شاعری نیز دستی داشت. کتاب‌هایی درباره ویلیلم بلیک و شاعران دیگر انگلستان نوشته است. تامپسون نقش مهمی در جنبش خلع سلاح هسته‌ای داشت و همواره با گرایش‌های استالینیستی و روسی حاکم بر مبارزات کارگری مقابله می‌کرد.

او با چاپ کتاب تکوین طبقه کارگر در انگلستان روح تازه‌ای در مطالعات کارگری از دهه 60 به این سو دمید. به طوری که امروز همگان ای پی تامپسون را به خاطر پژوهش استثنایی‌اش روی پیدایش و تکوین طبقه کارگر انگلستان می‌شناسند. اهمیت ای پی تامپسون به حدی است که برخی بر این نظرند که کتاب تکوین طبقه کارگر انگلستان به لحاظ آمار و اتکا به داده‌های جزیی و دقیق از زندگی کارگران به مراتب دقیق‌تر و قابل استنادتر از مهمترین کتاب سنت چپ و مطالعات مربوط به وضعیت کارگران یعنی کتاب سرمایه اثر کارل مارکس است. از طرف دیگر، کتاب تکوین «طبقه کارگر در انگلستان» یک کتاب بسیار مهم در تاریخ اجتماعی و مطالعات کارگری است چراکه این کتاب و مولفش را بنیانگذار سبکی از تاریخ‌نویسی می‌دانند که به «تاریخ از پایین» (History from below) مشهور است. برخلاف سنت رایج در مطالعات کارگری و تاریخ اجتماعی که بیشتر به بررسی وضعیت طبقه کارگر از خلال رفت‌و‌آمد حکومت‌ها، نزاع جناح‌ها و احزاب قانونی و غیرقانونی می‌پردازد، «تاریخ از پایین» بیشتر بر شیوه‌های روزانه مقاومت مردم عادی در برابر ستمگران و تکیه بر جزییات دقیق و اطلاعات تجربی فراوان از زندگی آنها اتکا می‌کند. از نظر تامپسون، تاریخ نزاع دو گروه نخبه یا رقیب، سیاسی نیست بلکه نزاعی است میان مردم فرودست و حاکمان اقتصادی. شیوه تاریخ‌نویسی تامپسون، بنیانگذار سنتی شد که بیش از هرچیز اتکا می‌کرد به شیوه مقاومت درون زندگی مردمان فرودست، معاش و معیشت و آداب و رسوم و مناسک و مکان‌های گردهم آمدن و مراودات آنها. این شیوه از تاریخ‌نگاری مثل بمبی در حدود نیم قرن پیش به این سو ترکید و چرخشی اساسی در مطالعات فرودستان و کارگران ایجاد کرد.

به همین خاطر از دهه 60 به بعد که کتاب تامپسون منتشر شد، توجه به آرا و افکار او در میان پژوهشگران و روشنفکران خاورمیانه نیز اهمیت یافت. خود تامپسون یکی از بنیانگذارن گروه موسوم به MERIP بود که توجه اصلی آن متوجه تاریخ فلسطین و مبارزات مردم ان علیه اشغالگران بود و هست.  در بازار چاپ و نشر فعلی ایران، کتاب‌های مهم یا در اصطلاح معروف میخ‌های اصلی مطالعات مربوط به وضعیت طبقه کارگر هرچند سال یک بار ممکن است ترجمه و منتشر شود. با مقدمات فوق این کتاب شایستگی این را دارد که عنوان مهمترین اتفاق را در حوزه تالیفات و ترجمه‌های نظری و اجتماعی سال جدید ایران به خود اختصاص دهد.